TÜRK HALK DANSLARI VE KOREOGRAFİ SANATI ÜZERİNE YORUMLAYICI BİR YAKLAŞIM

Özet

Koreografi terimi, farklı türlerdeki danslar, tiyatro oyunları, müzik videoları, reklam filmleri, moda ve diğer performans sanatlarında kullanılan sanatsal bir ifade biçimidir. Koreografi, sanatçının yaratıcılığını ve estetik anlayışını ifade etme şansı tanırken, aynı zamanda izleyiciyle duygusal bir bağ kurmayı amaçlar. Bu sanatsal ifade biçiminin en anlamlı kullanım şekli dans sanatı içerisinde görülmektedir.

Dans sanatında koreografi teriminin iki anlamı olduğunu söyleyebiliriz. Birinci anlamında dans yazısı yani notasyonu işaret eder.  Notasyon dansın analizi için hareketin uzamsal ve ritmik yapısına odaklanır. İkinci anlamında dansı tasarlamak, üretmek,  kurgulamak ve sunmak üzerine yaratıcılığın başrolde olduğu süreci ifade eder.

Türk halk dansları geleneğinin oluşum sürecinde nesilden nesile edinim yoluyla aktarım vardır. Dansın İlk yaratıcısı sorgulanmaz ve dansların mantıksal, işlevsel kuralları vardır. Bu kuralları geleneksel mecra belirler. Müzikte ritimde giyside hareket karakterlerinde ve hareket diziliminde gelenek belirleyicidir. Dansta kurulan bu hiyerarşik yapının dışına çıkılmaz. Kurallara sıkıca bağlılık vardır. Geleneğin oluşum sürecindeki “otantiklik” kavramıyla bağlantılı olarak Türk Halk Dansları içerisinde yapılan uygulamalar koreografi olarak nitelendirilmez. Ancak Türk halk danslarında icra, öğretim ve sahneleme süreçlerinin,   koreografik bir malzeme olduğu düşünülür.

Bu çalışmada koreografi kelimesi, hem etimolojik hem de semantik alanlarda yorumlanacaktır. Kavramın geleneksel dans kültürlerindeki kullanım şekilleri, Türk Halk Dansları bağlamında koreografik uygulamaların ne şekilde kabul görebileceği üzerine öneriler sunulacaktır.