MICHAEL BRECKER’IN “DEV ADIMLARI” (GIANT STEPS): KROMATİK FİKİRLER VE BAĞLANTILAR

Özet

Saksafon virtüözü Michael Brecker, modern zamanların en ilgi çekici caz icracılarından biri olarak görülür. Brecker, 70’li yılların sonlarından itibaren caz çevrelerince kabul görmüş ve hayatını kaybettiği 2007 yılına kadar, pek çok performans ve kayıtta yer almıştır. Brecker’ın Giant Steps (1992) performansı ise pek çok açıdan önem arz eder.  Tarihsel olarak çok büyük bir öneme sahip olan John Coltrane tarafından bestelenen bu parça, ton merkezinin sürekli değişmesi ve oldukça hızlı bir tempoda seslendirilmesi nedeniyle, icra açısından pek çok zorluğu bünyesinde barındırır. Zira cazda icra, doğaçlamaya dayanır ve ton geçişlerinin anlık bir biçimde yapılması, melodik solo hatlarının (yatay hatların), akor yürüyüşleri ile (dikey) uyumlu bir şekilde ilerleme gerekliliği nedeniyle, müzik teorisi ve armoni açısından oldukça donanımlı olmayı gerektirmektedir. Bu bağlamda (bir oktavın 12 eşit parçaya bölündüğü ve standart haline gelmiş tampere sistemde) yarım ses aralıkları ile ilerleyen bir melodi veya armoni yapısını ifade eden “kromatiklik” veya “kromatizm” önem kazanır. Tınısal çeşitliliği artırmak ve akor geçişlerinde varyasyonlar yaratmak için oldukça elverişli bir malzeme olan kromatik diziler, müziğin diyatonik dizilerin görece “sınırlı” yapısını zenginleştiren bir unsur olarak kabul edilmiştir.  Böylelikle müzik, tonal merkez veya merkezlerden geçici olarak uzaklaşır ve daha “karmaşık” ve “zengin” bir armoni, bir tını evreni ortaya çıkar. Makalede Caz müziğinde karşılaşılan kromatik cümle yapılarının, Brecker’ın Giant Steps solosu örneğinde değerlendirmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda girişte kromatizmin caz ve bebop stilindeki önemine vurgu yapılmış, bulgular solodaki kromatik bağlantılar ve yaklaşımlar analiz edilerek elde edilmiştir. Sonuçta solodaki kromatizm kullanma alternatifleri saptanmış, buna bağlı olarak solonun bebop repertuarındaki ve caz okulu kapsamındaki önemine dikkat çekilmiştir.