TÜRKİYE’DE YÜKSEK ENFLASYON KOŞULLARINDA KREDİ PİYASASI, NEGATİF KREDİ ŞOKLARI VE FİNANSAL PİYASALARIN TEPKİLERİ

Özet

Yüksek enflasyonun finansal piyasaların istikrarına etkileri, daima güncelliğini koruyan önemli bir konudur. Literatürde bu konuda çok sayıda çalışma yapılmış olsa bile, konunun tüm detaylarının ortaya konabildiğini söylemek de güçtür. Uzun yıllar fiyat istikrarı ile seyreden Türkiye ekonomisinin 2018 sonrası dönemde yeniden enflasyonist baskılar yaşamaya başladığı görülmektedir. Önemli bir rejim değişimi olarak nitelenebilecek bu süreçte, finans piyasalarının durumu finansal istikrar literatürü açısından önemli bir örnek olay teşkil edebilir. Bu bağlamda, çalışmamızda yüksek enflasyon rejimine geçen Türk ekonomisinde meydana gelebilecek enflasyon şoklarının başta banka kredi piyasası olmak üzere diğer önemli finansal piyasalara etkileri analiz edilmiştir. 2003:1 ile 2025:1 dönemini kapsayan üç aylık verilerden oluşan bir veri seti ile MS-VAR modellerine dayalı analizler yapılmıştır. İki aşamalı bir analiz yaklaşımı benimsenmiş ve ilk aşamada olası bir enflasyon şokunun kredi hacmi, kredi oranı ve takibe düşen kredilere etkileri incelenmiştir. İkinci aşamada ise, yüksek enflasyon rejiminde, olumsuz bir kredi şokunun faiz oranlarına, döviz kurlarına ve hisse fiyatlarına etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular, ekonominin düşük enflasyon rejiminde kalma eğiliminin güçlü olduğunu göstermiştir. Yine de Türk ekonomisinde güçlü bir enflasyonist dinamiğin varlığından söz edilebilir. Dolayısıyla, ekonomi yüksek enflasyon patikasına bir kez girdiğinde, bundan çıkması zor olabilir. Öte yandan, meydana gelebilecek enflasyon şoklarının kredi piyasasında güçlü, ama kısa vadeli etkileri olacağı gözlenmiştir. Takibe düşen kredilerin temsil ettiği olumsuz kredi şokları ise, faiz oranları, döviz kurları ve hisse senedi fiyatları gibi diğer önemli finansal değişkenlerde kısa süreli tepkilere neden olmuştur. Beklenmeyen ve güçlü fiyat şokları, başta kredi piyasası ve genelde tüm finansal piyasalarda kısa süre için olumsuz etkiler yapsa bile, bu etkiler en geç bir ila bir buçuk yıl içinde sönümlenmektedir. Bu durum, piyasa katılımcılarının yüksek enflasyon koşullarına hızla adapte olduklarını ve finansal piyasalardaki faaliyetlerine bununla uyumlu olarak devam ettiklerini göstermektedir.