DAVRANIŞSAL İKTİSAT BAĞLAMINDA SİSTEMATİK YANILGILAR: ÇIPLAMA ETKİSİ ÖRNEĞİ

Özet

Davranışsal İktisat alanındaki araştırmalar, bilindiği üzere, insanların rasyonel davranışı hangi
durumlarda sistematik şekilde ihlal ettiklerine odaklanmaktadır. Özellikle son birkaç on yılda ortaya
çıkan literatür insanlara ait pek çok yanılgıyı tanımlamıştır. Bu yanılgılar genellikle mental kısayollar
ya da sezgiseller (kestirimler) olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışma da bu yanılgılardan biri olan
Çıpalama Etkisinin varlığını sınamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla Yalvaç Büyükkutlu Uygulamalı
Bilimler Yüksekokulunda eğitim gören 108 öğrencilerinden anket aracılığı ile veri toplanmıştır.
Öğrencilere Bireysel Emeklilik Sistemi, Özel Sağlık Sigortası ve aylık otomobil kredisi için ödemeye
razı olacakları azami miktarlar sorulmuştur. Ancak kontrol grubuna herhangi bir çıpa verilmezken deney grubuna sorularda zikredilen ödeme tercihleri için çıpalar verilmiştir. Yapılan bağımsız örneklem
testinin (Mann-Whitney U) sonuçlarına göre kontrol grubu ve deney grubunun verdikleri cevaplar tüm
sorular için farklılaşmıştır. Ayrıca katılımcılara bir akıllı bileklik görseli gösterilerek fiyatının en fazla
ne kadar olabileceği sorulmuş ve bu sorudan önce deney grubuna bir çıpa olarak telefon numaralarının
son üç hanesinin yazılması istenmiştir. Ürüne biçilen fiyatlar arasında istatistiksel olarak olmasa da
mutlak anlamda ciddi sayılabilecek bir fark oluşmuştur