Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Faiz Politikalarının Konut Talebine Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz

Özet

Merkez Bankalarının parasal aktarım mekanizmasını kullanarak para politikası ile ekonomiye yön vermesinde faiz politikalarının büyük rolü bulunmaktadır. Belirlenen politika faizlerinden diğer piyasa faizlerine geçiş olduğu için, faiz politikalarının fiyatlar ve reel aktiviteler üzerindeki etkilerinin belirlenmesi son derece önemlidir. Türkiye’de makro ekonomik gelişme, genelde gayrimenkul sektörünü ve özelde konut sektörünü de etkilemektedir. Bu sektörlerin bireylerin yatırım kararlarında önemli rol oynaması, her kesim için, konjonktür ne olursa olsun popüler kalmalarını sağlamaktadır. Bu bağlamda Merkez Bankası faiz kararları ile konut talebi arasında doğrudan bir ilişkinin varlığı söz konusudur. Buradan hareketle, çalışmanın amacı, 2013.01-2022.03 dönemi aylık veriler için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından uygulamaya konulan faiz politikalarının konut talebine olan etkisini belirlemektir. Çalışmada konut satış istatistiklerinin konut talebinin en belirleyici göstergesi olduğu düşünüldüğünden bu değişken bağımlı değişken olarak alınmıştır. Bağımsız değişken olan faiz, politika faizinin bankalara dolayısı ile piyasaya olan etkisinin talep üzerinde daha anlamlı olacağı düşüncesiyle TCMB gecelik borç verme faizi ile haftalık repo faizinin ağırlıklı ortalaması olan TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti (AOFM) olarak alınmıştır. Kontrol değişkenleri olarak kullanılan, reel döviz kuru, enflasyon ve para arzı (M1) Türkiye ekonomisi açısından belirleyici makroekonomik değişkenler olduğu kabul edilerek çalışmaya dahil edilmiştir. Eşbütünleşme analizi sonucunda, uzun dönemli ilişki belirmiş, aynı zamanda kısa dönemde de bir ilişkinin olduğu hata düzeltme modeli sonucunda görülmüştür. Ağırlıklı ortalama fonlama faizi değişkeninin %1 artışı konut talebi üzerinde %13.9 azalmaya neden olacaktır. Konut talebi üzerinde en etkili değişken sırasıyla döviz kuru, enflasyon ve para arzıdır. En düşük etki fonlama faiz oranı değişkeni için elde edilmiştir. Etki tepki analizine göre, fonlama faizi değişkeninden kaynaklanan şoklara konut talebi azalarak cevap vermektedir. Varyans ayrıştırma sonuçlarına göre; konut talebindeki değişimin yaklaşık %95’i kendi iç dinamiklerinden kaynaklanırken, faiz oranındaki değişim konut talebindeki değişimin sadece %1’ ini açıklamaktadır.