18.Yüzyılda Osmanlı Seçkinlerinin Özel Hamamları

Yazarlar

  • Şükriye Pınar ÖZYALVAÇ Necmetin Erbakan Üniversitesi

DOI:

https://doi.org/10.17740/eas.soc.2018.V18-03

Anahtar Kelimeler:

Hamam- Konut- Muhallefat- 18.Yüzyıl- İstanbul

Özet

Osmanlı toplumunun temizliğine dair yapılan çalışmalar, genellikle vakıflar eliyle inşa edilen hamamlar çerçevesinde ele alınmış, özel hayatın bir parçası olan konut hamamları ise günümüze ulaşan yapılar üzerinden, genelde mimarlık tarihçileri tarafından değerlendirilmiştir. Bu çalışmada 18.yüzyıl İstanbul’unda kullanılan ancak günümüze ulaşmayan Osmanlı üst sınıf ricalinin evlerindeki hamamlar incelenmiştir. Söz konusu hamamların fiziksel özellikleri, kullanılan eşyaların neler olduğu gibi sorulara cevap aramak adına ana kaynak olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde (D.BŞM.MHF tasnifinde) yer alan Muhallefat Defterleri’ne başvurulmuştur. Müsadere uygulamasının (ölen kişilerin ardında bıraktıkları servetin devlet hazinesine aktarılması) bir sonucu olarak ortaya çıkan bu defterlerin hazırlanma sürecinde titizlikle davranıldığı dikkati çekmektedir. Mühürlenen konutlardaki eşyaları kaydeden müsadere kâtiplerinin mekân donatılarının bulundukları yerler hakkında detay vermesi, müsaderesi yapılan kişinin mal varlığının yanı sıra evinin büyüklüğü ve mekânların isimleri gibi konularda önemli bilgilere ulaşmamıza imkân vermiştir. Bu bağlamda konut hamamları hakkında ulaşılan veriler sayesinde bu mekânların fiziksel özelliklerini ve tefriş elemanlarını bir arada ortaya koyan aydınlatıcı bilgilere ulaşılmıştır. Hamamların camekân, soğukluk gibi bölümleri olması kent dokusu içinde yer alan hamamların tipolojik özelliklerine benzer şekilde bir mekân organizasyonu sergilediğini göstermiştir. Ayrıca konut hamamlarının konumlanışları ve bölümlenmelerinin yanı sıra hamamlarda kullanılan (oturma elemanları, camekân döşemesi, hamam takımı, hamam rahtı, hamam tası, peştamal, havlu, sabun gibi) objeler hakkında da bilgi edinilmiştir.  

İndir

Yayınlanmış

2018-01-15

Sayı

Bölüm

Makaleler