Galland- Covel- Osmanlı- Hastalıklar- Tedavi Usulleri
Özet
“Binbir Gece Masalları”nı “Batı”ya tanıtan kişi olarak ünlenen Fransız oryantalist ve arkeolog Antoine Galland, 1670 yılında elçilikte çalışmak üzere İstanbul’a gelmiştir. Osmanlı topraklarında çeşitli yerlere seyahat ederek gözlemlerini kaydeden Galland’ın yazdıkları, günümüzde birçok konuda yararlanılan kaynaklar arasındadır. Bir papaz ve bilim adamı olan Dr. John Covel de Osmanlı topraklarına Galland ile aynı yıl adım atmış, asıl amacı Ortodoks kilisesini incelemek olmakla beraber tuttuğu günlüklerde Türk toplumuna dair çeşitli bilgilere yer vermiştir. Kısaca ifade etmek gerekirse, Galland’ın yalın bir üslupla ve genellikle ayrıntıya girmeden çeşitli konulara değindiğini söylemek mümkündür: Kan alma, otopsi, veba, sıtma, böbrek taşı alma, ilaç yapımında kullanılan bitkiler gibi doğrudan hastalık ve tedaviyle ilgili bilgilerin yanı sıra saray ve yüksek tabaka insanlarının zehirlenme korkusu gibi algıya yönelik bilgiler verir, Türklerin ve Fransızların hastalığa karşı tutumlarını karşılaştırır. Dr. Covel ise detaycı ve betimleyici bir anlatımla daha çok, Galland’ın da özel olarak değindiği bir konuya, vebaya odaklanır. Seyyah, hastalığın yayılma şekli, insanların bu hastalığa karşı tutumları gibi konuları da ele almıştır. Bunun yanında Osmanlı egemenliğinde yaşayan Rum, Ermeni, Yahudi ve Türklerin batıl itikatlarından, hastalığa karşı tepkilerinden, birbirleri ile olan benzerlik ve farklılıklarından da bahseder. Kısacası Fransız seyyah, Türklerin ve kendi milletinin hastalığa karşı tutumlarının bir kıyaslamasını yaparak o dönemle ilgili bilgi verirken “Papaz’ın Günlüğü” daha geniş bir bakış açısıyla çeşitli milletlerin hastalığa karşı tepkisine değinmiştir. Bu çalışmanın amacı, aynı yıllarda Osmanlı sınırları içerisinde bulunan bu iki Batılı seyyahın gözlemleri sonucu elde ettikleri bilgiler üzerinden Osmanlı ülkesindeki hastalıklar ve tedavi usullerini karşılaştırmalı bir incelemeye tâbi tutmaktır.
