EZGİ, HAREKET VE EŞLİK RİTMİ BİRLİKTELİĞİNDE TÜRK HALK OYUNLARININ ÖLÇÜ YAPILARINA BİR ÖRNEK: ÜÇÜZ/ÜÇERLİ ŞEKİL YAPILI ÖLÇÜLERE AİT OYUNLAR

Özet

Türk Makam Müziği eserlerinin olmazsa olmaz unsurlarında birisi olan usul sistemi Cumhuriyet dönemi halk müziği araştırmalarında yol gösterici olmuştur. Bir taraftan batının ölçü kalıpları diğer taraftan usul matematiği repertuarın oluşturulma dönemlerinde tercih edilen ve tartışılan yöntemler olarak karşımıza çıkmışlardır. Sonraki dönemlerde yapılan çalışmalar göstermiştir ki usul sistemi ile ölçü kavramları aynı anlamı taşımadıkları gibi müzikte farklı katmanların temsilcileridirler. Bu doğrultuda sözlü sözsüz halk müziği repertuarı ezgileri ile icra edilen Türk Halk Oyunları‘nın melodi, hareket ve eşlik ritimlerine ait metrik oluşumlarının tespiti gerçekleştirilirken kullanılması gereken yöntemlerin doğru tercih edilmesi çok önemlidir. Bu güne dek yapılan tasnifler, oyunlara ait melodik yapıların usul sistemi odağında ölçeklendirilmelerinden öteye gidememiştir. Bu durum alanda büyük bir eksikliğin varlığını ortaya koymuştur. Yapılması gereken, melodik ölçümlerin yanında hareket ve eşlik ritimlerinin de ayrı olarak değerlendirilmesidir. Her üç unsura ait sonuçlara göre elde edilen ölçü yapıları doğrultusunda tasniflere gidilmelidir. Bu çalışma son dönem ortaya konmuş metrik yapıların tespitine dair uygulamaların paralelinde oyunlara ait tüm unsurların ölçü yapılarının birlikte değerlendirildiği ve bu doğrultuda ortaya çıkan metrik tablonun ortaya konduğu büyük resme ait bir bölümü kapsamaktadır. Üçüz ya da üçerli yapılar Türk Halk Oyunları oyun repertuarının önemli bir alanını işgal ederken bu yapılarla icra edilen oyunların ölçü yapılarının gerek melodik, gerek hareket gerekse ritmik yönden bir bütün olarak değerlendirilmesi ve tespiti önemlidir.