Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Dönemsel Değişim ve Dönüşümünün Ana Hatları

Özet

Ülkemizde karşılık esasına dayanan primli sosyal güvenlik rejiminin kökenleri, Osmanlı dönemine kadar inmektedir. Yeniçeri Ocağı ve loncalarda, günümüzdeki yaşlılık, ölüm, maluliyet ile iş kazası ve meslek hastalığı branşlarına benzeyen uygulamalar, Klasik Osmanlı dönemi boyunca gerçekleşmiştir. Tanzimat sonrasındaysa kamu kesiminde emekli sandıklarına geçildiği görülmektedir. Kurum bazlı emekli sandıkları, T.C. Emekli Sandığı'nın kuruluşuna kadar varlığını sürdürmüştür. Sosyal güvenlik kuruluşlarının tek çatıda birleştirilmesi de ilk defa T.C. Emekli Sandığı'nın kuruluşuyla gerçekleşmiştir. II. Dünya Savaşı sonrası dönemde ülkemizde modern sosyal sigorta sisteminin kuruluş çalışmalarıyla karşılaşılmaktadır. 1983'e
kadar çalışan tüm kesimler sosyal sigorta programından yararlanabilecek imkana kavuşmuştur. Ancak sektöre göre farklı rejimlerin varlığı sosyal adaletin zedelenmesine yol açmış, sigorta fonlarının karlı yatırımlarda işletilememesi ise fon varlıklarının zamanla erimesine sebep olmuştur. Buna sık sık getirilen aflar ve yaş haddinin emeklilikte ön koşul olmaktan çıkartılması eklenince, henüz yeni kurulan ulusal sosyal sigorta sisteminin çöküş sürecine girmesi sorunuyla karşılaşılmıştır. 1999 ve 2008'de gerçekleştirilen sosyal güvenlik reformlarının sistemin düzelmesine katkısı ise ancak orta ve uzun vadede gerçekleşebilme potansiyelindedir.