Net Yabancı Doğrudan Sermaye Yatırımları Kuznets Eğrisini ve Hatta Bir W-Eğrisini Takip Ediyor mu?

Özet

Kuznets, özgün çalışmasında, bir ülkedeki kişi başına milli gelir ve milli gelir dağılımı arasındaki ilişkinin ters dönmüş bir U-eğrisi şeklinde seyrettiğini belirlemiştir. Daha sonra iktisat literatüründe, aynı mantık çerçevesinde, bir ülkedeki kişi başına milli gelir ve çevre kirliliği miktarı arasında da bir çevresel Kuznets eğrisinin varlığı ispatlanmıştır. Buna dayanarak geliştirilen bu çalışmanın hipotezi, ülkelerin ekonomik gelişmişlik statüsünün bir göstergesi olan kişi başına milli gelir ile o ülkelere doğru akan kişi başına net yabancı doğrudan sermaye yatırımlarının da bir Kuznets eğrisi seyri gösterdiğidir. Bu bağlamda, ülkeleri az gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkeler ve gelişmiş ülkeler olarak sınıflandırdıktan sonra, bu ülkelerin kişi başına milli gelirleri ile aldıkları kişi başına net yabancı doğrudan sermaye yatırımları arasındaki ilişkinin ampirik olarak bir klasik Kuznets eğrisi gidişatı gösterip göstermediği incelenmiştir. Bu amaçla, bu üç gelişmişlik statüsü kategorisine ait ve 1982-2015 yılları arasında yeterli veri setine sahip olan 59 ülkeye panel veri ekonometrik analizleri uygulanmıştır. Bulgular, kişi başına milli gelir ile kişi başına net yabancı doğrudan sermaye yatırımları arasında ampirik olarak Kuznets’in ters U-eğrisinin varolduğunu ispatlamıştır; daha da ileri giderek, bu ilişkinin bir W-eğrisi şeklinde seyrettiği gözlemlenmiştir. Bu ilişkinin ekonomik açından anlamı şudur: Gelişmişlik statüsünün ilk başlarında, az gelişmiş ülkeler yeterince net yabancı doğrudan sermaye yatırımı çekememekte; ancak daha sonra, gelişmişlik statüsündeki ilerlemelere paralel olarak gelişmekte olan ülke durumuna geldiklerinde, bu ülkelerin net yabancı doğrudan sermaye yatırımı cezbetme kabiliyetleri artmaktadır. Buna karşın, belli bir yükseklikte milli gelir düzeyine ulaşarak gelişmiş ülke durumuna geldiklerinde ise, bu ülkeler endüstriyel imalat tesislerini, yerel bölgeler yerine, gelişmekte olan ülkelere doğru kaydırma meyli göstermekte; bu da net yabancı doğrudan sermaye yatırımlarının ülkeden bu kez dışarı doğru akmasına yol açmaktadır. Son olarak, gelişmişlik statüsünün en yukarısında yer alan ülkeler ise, tekrar kendilerine doğru büyük miktarlarda net yabancı doğrudan sermaye yatırımı çekme istekliliği göstermektedirler. Bu çalışmadaki teorik beklentiler ile ekonometrik bulguların örtüşmesinin, iktisat literatüründe yeni ve geliştirilmiş bir Kuznets eğrisi tipinin varlığına dair tartışmalara yol açacağına inanıyoruz.