AİLE DIŞI YAŞLI BAKIM SEÇENEKLERİYLE EKONOMİK YAPI İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Özet

Binlerce yıl boyunca hakimiyetini sürdüren geleneksel geniş aile, yaşlı üyeleri için en büyük otokoruma sağlayıcı kurum özelliğindeydi. Sanayileşme ve beraberinde yaşanan kentleşmeyle, geleneksel geniş aile yerini çekirdek aileye bırakmaya başladı. Bu durumsa yaşlılıkta bakım hizmeti sağlamada ailenin geleneksel fonksiyonunun zayıflayıp, yerini huzurevleri ve bakımevleri gibi profesyonel yaşlı bakım hizmet kurumlarına bırakmasına yol açtı. Bu çalışmada da ekonomik yapıdaki modernleşmenin, yaşlı bakımında aile dışı bakım seçeneklerinin artışıyla ilişkisini test etmeye odaklanılmıştır. Google Trends’ten elde edilen konu ve terim arama trendlerindeki illere göre sıralama ile ekonomik göstergeler arasında korelasyonun sınanması gerçekleştirilmiştir. Yöntem olarak da Spearman ve Kendall sıra korelasyon analizleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, genel olarak yaşlı bakımı ve sosyal hizmet konularındaki arama trendlerinin tarımın baskın olduğu illerde azaldığını, tarım dışı faaliyet alanlarıyla temsil edilen modern ekonominin ağırlıklı hale gelmesiyle de bu aramaların arttığını göstermektedir. Ayrıca kamu hizmet sunumunda yaşanan yetersizliğin de yaşlı bakımı ve sosyal hizmet arama trendinde artışla negatif yönlü korelasyon içerisinde olduğunu göstermektedir. Yine fert başına düşen GSYİH’daki artışla yaşlı bakımı ve sosyal hizmet arama trendi arasında istatistik olarak anlamlı ve negatif yönlü bir korelasyonun varlığıyla karşılaşılmaktadır. Terim tabanlı aramalardaysa huzurevi ve bakımevi aramalarında, konu bazlı aramalardaki bulguların desteklenmediği görülmektedir. GSYİH’nın faaliyet kollarına göre bileşenlerinden tarım, ormancılık ve balıkçılık dışındakilerden bir bölümü ile huzurevi ve bakımevi terimlerinin taranma trendi arasında negatif ilişkinin olduğu, kamu hizmetleriyle ise pozitif yönlü ilişkinin olduğu görülmektedir. Bu durumsa, Türk toplumu açısından yaşlı bakımında ailenin yaşlı ebeveynlerini huzurevi ve bakımevi gibi kurumlara emanet etmekte çok istekli olmadığını, gelir düzeyi düştükçe mecbur kalındığını, devletin kamu hizmetlerinin yoğun olduğu yerlerde kurum bakımının artma eğiliminde olduğu sonucuyla karşılaşılmaktadır. Ancak yaşlı bakımının aile dışı kurumlara yönlendirilmesinde isteksiz olunsa da, yaşlı bakım desteği konusunda mali ödemeleri, engelli yardımlarını da içeren pek çok destek seçeneğinin olduğu bir yapı da mevcuttur. İşte konu başlığı altında yaşlı bakımı ve sosyal hizmet taramalarıyla ekonomik yapı arasındaki korelasyon bulguları, genel olarak ailelerin yaşlı ebeveynleri için bakım sağlamada destek talep ettiğini, kurum bakımına bırakma eğilimininse zayıf kaldığını desteklemektedir. Elbette çalışmanın kısıtları iki konu ve iki terim trendiyle sınırlı olup, bu konuda çeşitli yönleriyle sorgulayıcı yeni çalışmaların da yapılmasına ihtiyaç vardır. Konuyla ilgili Türk toplumundan kanıt sunma perspektifiyle ele alınan çalışmanın başlangıç düzeyinde bulgular sunuşu, aynı zamanda çalışmanın da kısıdını oluşturmaktadır.