Yapay Sinir Ağları ve Bulanık Mantığın Birlikte Kullanıldığı Hibrit Modeller ve Uygulamaları
DOI:
https://doi.org/10.17740/eas.stat.2019-V14-08Anahtar Kelimeler:
fuzzy logic- artificial neural networks- neural fuzzy systems- fuzzy neural networks- hybrid models- social sciences- multivariate statistics- welfare economics- principal components analysis- regional development ranking- market institutionalizationÖzet
Yapay zekâ tekniklerinden her birinin kendine özgü yetenekleri bulunmaktadır. Yapay sinir ağları insanın sinir sistemini taklit ederek bilgisayar öğrenmesini gerçekleştirir. Bulanık mantık ise insanın düşünüş tarzına çok yakındır. Aynı zamanda sözel değişkenleri de kullanabilmektedir. Yalnız bu tekniklerinin kendine özgü dezavantajları da bulunmaktadır. Bulanık tasarımlı sistemlerin en önemli dezavantajı bu sistemlerin öğrenme yeteneğinin olmamasıdır. Yapay zekâ teknolojilerindeki ilerlemelere paralel olarak bu tekniklerin birlikte kullanımı ile bu yöntemlerin dezavantajları ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada, birer yapay zeka tekniği olan bu iki yöntemin bir arada kullanıldığı hibrit (melez) yöntem yaklaşımları tartışılmış ve bu hibrit yöntemlerin kullanılarak özellikle sosyal bilimler alanında yapılmış çalışmalardan örnekler sunulmuştur. Bulanık sinir ağları ve sinirsel bulanık ağ modelleri yaklaşımları çalışmanın odaklandığı yöntemlerdir. Görülmektedir ki bu çalışmalar uzun yıllardır yapılagelmekte olup, verinin çeşitliliğinin, boyutunun ve hızının arttığı son yıllarda da farklı alanlarda iyi sonuçlar veren modeller önerilmektedir.