İnsani Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türk Cumhuriyetleri İçin Panel Veri Analizi

Özet

Bu çalışma içerisinde Türkiye’nin de bulunduğu seçilmiş Türk Cumhuriyetleri üzerinde insani gelişmişlik düzeyi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacı ile gerçekleştirilmiştir. 2001- 2015 zaman aralığındaki yıllık veriler kullanılarak Azerbaycan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan, Tacikistan, Türkiye ve Özbekistan ekonomilerinde insani gelişimişlik endeski ile ekonomik büyüme, doğrudan yabancı yatırımlar ve ArGe Harcamları arasındaki ilişki panel veri analizi yöntemi ile incelenmiştir. Ekonometrik uyuglamada serilerin durağanlığı yeni nesil birim kök testlerinden birisi olan Hadri-Kurozumi (2012) testi ile incelenirken, eş bütünleşme ilişkilerinin varlığı ise Westerlund (2007) tarafından geliştirilen ECM testi ile analiz edilmiştir. Son olarak uzun dönem katsayıları tahmin edilirken AMG (Arttırılmış Ortalama Grup tahmincisi, Augmented Mean Group estimator) yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre analize dahil edilen ülkelerde insani gelişmişlik düzeyi ile ekonomik büyüme ve Ar-Ge Harcamaları arasında istatistiki olarak anlamlı ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Ancak insani gelişmişlik düzeyi ile doğrudan yabancı yatırımlar arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif bir ilişkinin var olduğu görülmüştür.