SEÇİLMİŞ AB ÜLKELERİ VE TÜRKİYE’DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM VE ENDÜSTRİ-İÇİ TİCARET: DUMİTRESCU-HURLİN PANEL NEDENSELLİK ANALİZİ

Özet

Son elli yılda küresel ekonominin entegrasyonu ve çok uluslu şirketlerin dış kaynak kullanımı faaliyetleri ile bağlantılı olarak, gelişmekte olan ülkeler ve gelişmiş ülkeler arasındaki endüstri içi ticaret giderek artmaktadır. Küresel ölçekte artan doğrudan yabancı yatırımlarla ilişkili firma içi ticaretin de genişlemesi, yatırımın kaynağı ve ev sahibi ülke arasındaki endüstri içi ticaretin büyümesini yönlendiren ana faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile endüstri-içi ticaret arasındaki ilişkiyi ampirik olarak test etmektir. Araştırmada seçilmiş AB ülkeleri (Çek Cumhuriyeti, Hırvatistan, Macaristan, Avusturya, Bulgaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya) ile Türkiye’nin 1996-2019 dönemi verileri kullanılarak Grubel-Lloyd endeksi hesaplaması yapılmıştır. Hesaplanan endüstri-içi ticaret seviyeleri ile birlikte doğrudan yabancı sermaye yatırımları net giriş ve net çıkışları iki model kullanılarak Westerlund eşbütünleşme ve Dumitrescu-Hurlin panel nedensellik analizi ile incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre doğrudan yabancı sermaye yatırımları net girişlerinden (FDI) endüstri-içi ticarete doğru tek yönlü bir nedenselliğe rastlanırken doğrudan yabancı sermaye yatırımları net çıkış (FDIO) ile endüstri-içi ticaret arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunduğu saptanmıştır.