AĞRI YÖRESİNDE KLARNET VE İCRÂCILARI

Özet

Türk mûsikîsi çoğunlukla usta-çırak ilişkisiyle hafızaya dayalı meşk sistemi ile varlığını koruyarak günümüze kadar gelmiştir. Ağrı ilinde klarnet icrâsının ne zaman, nerede, nasıl başladığına dair bilgiler müşahhas bir şekilde belirtilmemiştir.

Bir bölgenin kültürel kimliğini ortaya koyan araştırmalara ışık tutan en önemli unsurlardan biri de mûsikî üzerine yapılan inceleme çalışmalarıdır. Bu çalışmada, Doğu Anadolu bölgesinin kuzey doğusunda yer alan Ağrı’nın yöre halkının “Gıranata veya Granet” diye adlandırdığı “klarnet çalgısının ”bölgedeki tarihsel süreci, gelişimi, icrâ sahalarının araştırılması ile ilin klarnet icrâcıları, ustaları, yöre halkının klarnet çalgısına bakış açısı konularının incelenmesi amaçlanmaktadır. Bölgede unutulmaya yüz tutan, hiçbir çalışmada kayıt altına alınmayan, kulaktan kulağa kuşak değiştiren mûsikînin, klarnet çalgısının ildeki ilk varoluşu ve geçmişi araştırılmıştır.

Ağrı ili ve klarnetin tarihsel sürecinin arasında bağdaştırma yapılırken daha önce yapılmış olan Ağrı tarihi, Ağrı’nın müzik kültürü, klarnetin tarihi konulu çalışmalar göz önünde bulundurularak veriler toplanmış ve görüşme formu hazırlanmıştır. Yöntem olarak tarama modeli seçilerek alanda bilgi sahibi kişiler ve ildeki mahalli sanatçıların görüşleri doğrultusunda çalışılmıştır.

Çalışmada elde edilen verilere göre Ağrı ilinde klarnet icrâsı Eleşkirt ilçesinde 1920’li yıllarda ilk defa ortaya çıkmıştır. Klarnet yörede yapılan düğünler, kına geceleri, gelin ağlatması, damat tıraşı, erkek oturak meclisleri gibi geniş bir kullanım alanında önemli bir yere sahip olmuştur. 2000 ile 2013 yılları arasında klarnet çalgısı bölgede neredeyse tamamen yok olmuştur. 2013 yılında Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesinde Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı açılması ile yeni klarnet icrâcılarının yetişmeye başladığı tespit edilmiştir. Bu çalışma, bölgenin müzik kültürüne, klarnet icrâcılarına ve meraklılarına, yöresel müzik icrâcılarına, yöre halkına, Türk mûsikîsi ve folkloruna katkı sağlaması bakımından sonraki çalışmalara kaynak teşkil edecek olabilme yolunda önem arz edeceği kanısındayız.