İÇ ANADOLU BÖLGESİNDEKİ TÜKETİCİLERİN SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİNİN HAYVANSAL KÖKENLİ GIDALARIN SAKLANMASINDA ÜREYEN GIDA PATOJENLERİ İLE İLİŞKİSİ

Özet

Tüm insanların fiziksel, mental ve ruhsal gelişimleri için yaşamları boyunca yeter miktarda kaliteli bir şekilde üretilmiş gıdaya ulaşmaları ve bu gıdaların sağlık yönünden güvenli olması temel bir haktır. Dünyadaki kaynaklar mevcut nüfustan çok daha fazlasını besleyecek potansiyele sahip olmasına rağmen, dünyanın birçok bölgesinde yüz milyonlarca insan açlık ve gıda kaynaklı hastalıklarla karşı karşıyadır. Hayvansal kökenli gıdalar insanların sağlıklı bir yaşam sürmesi ve hayatlarının maksimum kalitede devam ettirebilmeleri açısından çok önemlidir. Hızlı kentleşme, turizmin artması, hayvan gıda ticaretinin global anlamda büyümesi ve gelişmesi, gıda üretim teknikleri ve tüketim alışkanlıklarındaki değişimler ve sosyoekonomik koşullar, tüm dünyada görülen ve başta hayvansal gıdalar olmak üzere gıda kaynaklı infeksiyon ve intoksikasyonların insidensini arttırmakta ve önemli insan, hayvan ve gıda kayıplarına neden olmaktadır. Özellikle hayvansal kökenli gıdaların tüketiciye minimum riskle ulaşması için üretim aşamasından tüketici tarafından tüketilinceye kadarki süreçte doğru prosedürlerin uygulanması gerekmektedir. Gıdalar üretim transport ve satış aşamalarında en doğru prosedürler uygulanarak üretilse bile, satın alınan gıdalar, tüketicinin evine girdikten sonra birçok farklı değişkene bağlı olarak insan sağlığı açısından çok önemli risk faktörleri haline dönüşebilmektedirler. Yanı sıra, tüketicilerin gıda alım, tüketim ve muhafaza tercihleri onların gelir seviyelerine, yaşadıkları coğrafi bölgelere, gelenek ve göreneklerine ve yaşayış biçimlerine göre değişiklik gösterebilmekte ve bu durum da tüketilmek için tercih edilen gıdalarda farklı risk faktörlerinin ortaya çıkmasına yol açabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, İç Anadolu bölgesinin tüm illerinde (Ankara, Konya, Kayseri, Eskişehir, Sivas, Kırıkkale, Aksaray, Karaman, Kırşehir, Niğde, Nevşehir, Yozgat, Çankırı olmak üzere toplam 13ilde) toplam 2600 ailede (her bir ilde toplam 200 adet aile olmak üzere) halkın hayvansal kökenli gıda ürünleri açısından (süt ve ürünleri, et ve ürünleri, su ürünleri, bal, kanatlı eti ve kanatlı eti ürünleri olmak üzere) tüketim profillerinin belirlenmesi ve tüketim alışkanlıklarının (marka seçimi, ürünlerin ambalajlı / açık olarak temin edilmesi, ürünlerin alındıktan sonra tüketim sürecine kadar hangi şartlarda ve ne şekilde muhafaza edildiği, ev halkının hangi ürünleri neden tercih ettiği vb.) hayvansal kökenli gıda ürünlerinin mikrobiyolojik kalitesine etkili olup olmadığının belirlenmesi ve bu ilişkilerin istatistik modellemeler içerisinde ortaya konarak tüketim alışkanlıkları ile ürün hijyeni ve halk sağlığı arasındaki korelasyon ilişkilerinin ortaya konması olmuştur. Elde sonuçlar, tüketicilerin gıdaların satın alın sürecinden tüketim sürecine kadar geçen zamanda tüketim alışkanlıkları, tüketim profilleri ve demografik yapılarının gıdaların mikrobiyolojik kalitesi ile ilişkili olduğunu göstermiştir.