Göç- Diyaloji- Karnavalesk Roman- Grotesk Gerçeklik- Grotesk Beden
Özet
Azerbaycanlı yazar Mevlüt Süleymanlı’nın kaleme aldığı Göç (Köç) romanı; soykırıma uğramamak için önce doğuya sonra da geldikleri yerler olan ata topraklarına doğru göç eden ve nihayet ata topraklarına yerleşen bir soyun, uzun tarihini, soyun önemli kişilerinin hayatlarına odaklanarak anlatır. Bu çalışmada, Göç romanı Mikhail Bahtin’in karnaval kuramı bağlamında incelenmiştir. Anlatının merkezine bir soyun nesiller boyunca öne çıkan kişilerinin konulmuş olması, klasik roman akışını bozduğu gibi, romanda farklı seslerin duyulmasına da imkân verir. Anlatı örgüsünü oluşturan dramatik aksiyon boyunca, göçerlikten yerleşik hayata geçen Karakellelerin efsanevi tarihlerinde olağandışı kabul edilebilecek birçok olay yaşanır. Kurmaca kişilerin yaratılıştan getirdikleri tuhaf huy ve davranışları kadar, yaşadıkları gerçeküstü olaylar da metne yer yer masalsı, mitolojik bir gerçeklik katar. Düşler, büyüler ve olağanüstülükler içinde akan hayat çok renkli bir dünyayı romana taşır. Anlatı örgüsündeki çoğulluk ve karmaşayla Göç, Mikhail Bahtin’in karnavalesk roman için belirlediği çoğu özelliği bünyesinde taşımaktadır. Ölüm/doğum/yenilenme, delilik/akıllılık gibi karşıtlıkları ve düğün, şölen, grotesk beden gibi imgeleri kullanan roman bu bakımdan karnavalesk bir roman olarak değerlendirilebilir. Ayrıca romanda farklı bir gerçeklik algısının kullanılmış olması da anlatının karnavalesk bir yapı taşıdığını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, hem eserin kurgulanmasında yazarı yukarıda söz konusu edilen unsurlara yönlendiren nedenler ortaya konulmaya hem de halk kültürü ve gerçeklik anlayışından yararlanan eserde yer aldığını düşündüğümüz karnavalesk unsurlar belirlenip incelenmeye çalışılmıştır.
