Tokat- Halk Oyunları- Kadın- Kostüm- Halk Bilimi- Halay- Giysi
Özet
Bu çalışma, Tokat yöresi omuz halayının oynanış şekli ve oyunun günümüzde ne anlam taşıdığının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Orta Karadeniz Bölgesinin önemli yerleşim merkezlerinden biri olan Tokat’ın tarihi M.Ö. 3000 yıllarına kadar dayanmaktadır. Tokat günümüze kadar Antik Bizans döneminden başlayarak Bizans, Arap, Fars, Moğol, Türk gibi birçok millet ve kavme ev sahipliği yapmıştır. Bu “çok kültürlülük” Tokat’ın maddi ve manevi kültürel varlıklarında açıkça gözlenmektedir. Bu bölgenin ne kadar zengin ve köklü bir kültüre sahip olduğunun bir göstergesi yörede oynanan halk oyunlarındaki oyun, hareket ve figürlerin çeşitliliğinden anlaşılmaktadır. Ayrıca gerek günlük giyimdeki gerek halk oyunları kıyafetlerindeki zenginlik ve çeşitlilik de bu kültür zenginliğinin başka bir göstergesidir. Halk oyunları açısından geçiş bölgesinde olmasına rağmen ağırlıklı olarak “halay türü” sınıfına giren Tokat’ta bilinen en eski oyunlardan biri de “omuz” halayıdır. Bu halaya “çardak” halayı da denilmektedir. Omuz (çardak) halayı eskiden sadece erkekler tarafından oynamakta idi. Fakat özellikle halk oyunları yarışmalarının yaygınlaşmasından sonra “sahneleme” olgusu ile birlikte 1970’li yılların sonlarından itibaren kadın - erkek karma bir şekilde oynandığı da bilinen bir gerçektir. Omuz Halayı Türk halk oyunları içerisinde erkeklerin kadınları omuzlarına alarak icra edilmesinden dolayı farklı bir özellik taşıdığı aşikârdır. Geçmişte farklı anlamlar taşısa da günümüzde kadınların omuza alınarak oynanması açısından “kadına verilen değeri” simgelediği düşünülmektedir.
