İŞ YAŞAMINDA DUYGU YÖNETİMİ KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Özet

Bireyler, gerek iş hayatlarında gerekse özel yaşamlarında çeşitli duygusal deneyimler yaşamaktadır. Duygular, insan davranışının ayrılmaz bir parçası olup, bireyin iç dünyasından sosyal ilişkilerine kadar pek çok alanda belirleyici bir rol oynamaktadır. İnsanlar, duygularından tamamen bağımsız hareket etme yetisine sahip değildir; ancak kazandıkları beceriler aracılığıyla duygularını kontrol edebilir ve bu duyguları kendi hedefleri doğrultusunda yönlendirebilirler. Duygular, bireyin hayata bakış açısını, motivasyon düzeyini ve işteki performansını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, duyguların etkin biçimde yönetilmesi, bireyin moralini ve verimliliğini artırma potansiyeline sahiptir. Duyguların bireysel davranışlar üzerindeki etkisi, örgütsel tutum ve davranışların anlaşılması açısından da kritik öneme sahiptir. Duygusal yaşantı, ortaya çıktığı çevreden bağımsız düşünülemez ve özellikle iş ortamlarında çeşitli duyguların yaşandığı bilinmektedir. Modern toplumlarda, bireylerin en yoğun duygusal deneyimlerini yaşadıkları başlıca alanlardan biri de iş yerleridir. Çalışma ortamı, duygulardan arındırılmış bir şekilde ele alınamaz; özellikle insan etkileşiminin yoğun olduğu meslek gruplarında, duyguların etkisi çok daha belirgin şekilde ortaya çıkmaktadır. İş yaşamında bireylerden, duygularını kontrol altında tutmaları ve uygun biçimde yönlendirmeleri beklenmektedir. Özellikle eğitim kurumları gibi yoğun yüz yüze iletişimin yaşandığı örgütlerde, bu beklenti daha da artmaktadır. Örgütlerde duygu yönetimi, yalnızca bireysel bir süreç olmaktan ziyade, aynı zamanda örgütün genel duygusal atmosferinin şekillendirilmesini de kapsar. Duygu ikliminin yönetimi (DİY), örgüt içerisinde olumlu duyguların hâkim olmasını sağlamak ve olumsuz duyguları en aza indirerek örgütsel etkinlik ile iş tatminini artırmak amacı taşır. İş dünyasında duygu yönetiminin önemi her geçen gün daha fazla vurgulanmaktadır. Bu çalışmada, duygu ikliminin yönetimiyle ilişkili temel kavramlar ele alınmış ve bu kavramların iş yaşamı ile olan bağlantıları ayrıntılı biçimde açıklanmıştır. İlk olarak, duygu kavramı ve duyguların temel özellikleri ile işlevleri üzerinde durulmuş; ardından duygulara ilişkin farklı kuramsal yaklaşımlar ve algılama biçimleri incelenmiştir. Son olarak, duygu ve duygu yönetimiyle ilgili temel kavramlar açıklanmış ve duygu yönetiminin bireysel ve örgütsel düzeydeki boyutları, yani DİY, kapsamlı olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca, çalışma ortamında duyguların yönetilmesi, çalışanların iş tatmini, motivasyonu ve örgütsel bağlılığının güçlendirilmesinde önemli bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Duyguların etkin biçimde yönetilebildiği örgütlerde, çalışanlar arasında güven, işbirliği ve aidiyet duygusu gelişmekte; bu da bireysel ve örgütsel başarıya olumlu katkı sağlamaktadır. İş yaşamında duygu yönetimi, bireylerin psikolojik iyi oluşunu desteklerken, örgütlerin sürdürülebilir başarısına da temel oluşturmaktadır.