ORTA ÇAĞ’DA KIRGIZ ANTROPOLOJİSİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER

KIRGIZ ANTROPOLOJİSİ

Özet

ORTAÇAĞ’DA KIRGIZ ANTROPOLOJİSİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER

Kırgızlar, antropolojik sınıflandırmada brakisefal grup içine dâhil edilen bir Türk kavmidir. Uzun yüzyıllar İskitler, Hunlar, Göktürkler ve Uygurlarla bir arada yaşamışlardır. Bu coğrafi yakınlık, hâkimiyet mücadelesini kaçınılmaz hale getirmiştir. Kırgızlar, Hunlarla rahatlıkla demografik olarak mücadele edebilecek bir güce sahip olmuşlardır. Bu da askeri mücadelelerin çok şiddetli ve yok edici olmasına sebebiyet vermiştir. Uygurların yıkılmasıyla Türk hâkimiyetinin Yenisey-Angarı ve Altay-Sayan sahasında zayıfladığı görülecektir. Kırgızlar kısa bir süre bölgeye hâkim olsalar da askeri üstünlük, Moğolların bölgeye gelmesiyle kaybedilecektir. Hunlar, Göktürkler ve Uygurlar döneminde sürgün edilen Kırgızlar, Moğollardan daha da ağır darbeler yiyeceklerdir. Moğollar, askeri güçleri ve isyan etmeleri sebebiyle Kırgızları tehdit olarak görecek ve onları en uzak bölgelere süreceklerdir.

Demografik kıyımı gerçekleştirmek için, onları Moğol boyları arasına yerleştireceklerdir. İskân politikasını yaklaşık dört yüz beş yüz yıl kadar sürdüreceklerdir. Bu da Kırgızların büyük kayıplar vermesine ve erimelerine neden olacaktır. Moğollarla da karışıp kaynaşmaya başlayan Kırgızlar, bir süre etnik asimilasyona uğrayacaklardır. Bu dönemde mongoloid gruplarla karışmalar yaşanacaktır. Aynı zamanda bazı Moğol boyları, Kırgız boy birliği içine girmeye başlayacaktır. Fiziki etkileşim kaçınılmaz olsa da bu birliktelik uzun sürmediği için Kırgızlar bu dönemde yüzeysel bir etnik değişim yaşayacaktır. Akabinde yaşanan gelişmeler, Kırgızlara geri dönme ve topraklarına tekrar yerleşme şansı tanıyacaktır. Kırgızlar yeniden kendi boy birliklerini Yenisey-Altay sahasında kuracaklardır.

Kırgızların zamanla Tanrıdağı bölgesine göç etmeye başlamalarıyla birlikte yeniden bir etnik kaynaşma süreci yaşadıkları anlaşılmaktadır. Bütün bu hareketli süreç içinde brakisefal antropometrik özelliklerini koruyan Kırgızların, Orta çağ döneminde yaşadıkları fizyonomik değişim incelenmiştir. Etap etap bu etnik değişim incelenerek, Kırgızlar üzerinde iz bırakan süreçler detaylarıyla, araştırmamızda ortaya konulmaya çalışılacaktır.