RUS DİPLOMATİK BELGELERİNDE ÇARLIK RUSYASI'NIN ERMENİ POLİTİKASI 1912-1914

Özet

Türkiye'nin doğusundaki olayların meydana geldiği tarihlerde gerek Rusya'nın diplomatik raporlarında gerekse Rusya'da yayınlanan gazete ve dergilerdeki makale ve haberlerde Ermeni otonomisi veya bağımsızlığı için savaş ortamından yeterince faydalanılamadığı yorumlarına yer verilmekteydi. Rusya'nın Ermenilerin yaşadığı bölgelerde ıslahat yapma olarak öne sürdüğü reform projesi aslında Ermenileri otonomiye götürecek bir girişimdi. Rusya'nın İstanbul Büyükelçisi Giers'in 1912'de Rusya Dışişleri Bakanlığı'na gönderdiği raporda tüm Ermenilerin Katogigosu'nun şu ifadelerine yer verilmekteydi: Tüm Ermenilerin Katogigosu Kafkasya'daki yardımcısı vasıtasıyla Doğu'daki Hristiyan halkların ezeli koruyucusu olan Rusya'yı çok cefa çekmiş Türkiyeli Ermenileri himayesi altına alması için tanrının adıyla yalvarıyor. Bununla birlikte Katogigos Kevork'un 1914'de Çar'a gönderdiği teşekkür mektubunda Rus yardımlarının Ermeniler için ne anlam ifade ettiği açıkça anlaşılıyordu. Ermenileri himayesi altına aldığı için Çar'a minnettar olduğunu bildiren Kevork, Ermeni reform projesi ile Ermeni milleti için iyileştirme ve düzenlemelerin gerçekleşeceğini ve tüm Hristiyanları maddi, manevi, kutsal ve mukaddes birlik ve beraberliğe sevk ettiğini söylemekteydi. Büyük gelişme ve ilerleme olarak görülen bu süreç, ekselanslarının üstün diplomasisi ile gerçekleştiği için inisiyatif artık Rusya'ya geçti diyerek varılan sonucu özetliyordu.