Yusuf Nâbî, (1642-1712) 17. asırda yaşamış hakimâne üslubu ile ön plana çıkmış, kendi çağında ve sonraki yüzyıllarda Türk edebiyatına mührünü vurmuş bir şairdir. Bu çalışmada, Nâbî’nin meşhur “görmüşüz” redifli gazeline yazılan nazire ve tahmisler incelenerek şairin, çağdaşlarına ve haleflerine nasıl tesir ettiği, yalnızca bir gazeli üzerinden ortaya konulmuştur. Zemin şiir olarak da kabul edilen “görmüşüz” redifli gazele, gerek yazıldığı çağda gerek sonraki asırlarda pek çok şair tarafından nazire ve tahmis yazılmıştır. Cesârî, Cûdî, Ecrî, Fâzıl, Fennî, Garîbî, Halîm, Hanîf, Harâbî, Haşmet, Hâtem, Hevâyî, Mâhir-Seyyid, Muhyî, Neylî, Nûrî, Râsih, Su’ûd, Tâhir, Tırsî, Yahya Kemal ve Zîver’in yazdığı “görmüşüz” redifli 22 gazel ile Neylî, Nihâlî, Şâkir ve Veysel Öksüz’ün yazdığı 4 tahmis, bazı kriterler ışığında biçim ve içerik yönünden tasnif edilmiştir. Mukayeseli inceleme sonucu elde edilen sonuca göre; bazı şairler Nâbî’nin “görmüşüz” gazelini tanzir ederek bir Nâbî kolu oluşturmuş, bazı şairler de Şeyh Gâlib’in tespit edilemeyen “görmüşüz” redifli gazelini tanzir ederek bir Şeyh Gâlib kolu oluşturmuştur. Gâlib kolunda bulunan nazireler ekseriyetle aynı vezin redif ve kafiyede olup benzer mazmun ve söyleyişe sahiptir. Gâlib kolunda adı geçen şairlerin çoğu Mevlevî’dir. Bu şairler; Fâzıl Paşa, Enderunlu Halîm, Cûdî, Mâhir-Seyyid, Muhyî, Su’ûdu’l- Mevlevî, Tâhirü’l- Mevlevî ve Yahya Kemâl gibi çoğunlukla 19. ve 20. yüzyıl şairleridir. Fenni, Edîb ve Zîver’in de yine bu kolda olduğu düşünülmektedir. Nâbî’yi tanzir eden şairler ise; Neylî, Hevâyî, Cesârî, Haşmet, İbrahim Hanîf, Râsih, Tırsî, Ecrî, Hâtem, Nûrî ve Garîbî gibi 18.ve 19. asır şairleridir. Neylî, Nihâlî ve Şâkir, Nâbî’nin gazelini tahmis etmiş, Veysel Öksöz de Yahya Kemal’in gazeline tahmis yazmıştır.
