Azerbaycan bestecilerinin yaratıcılığı her zaman halkımızın tarihi geçmişine dayanmış, farklı dönemlerdeki tarihi-kahramanlık mevzusunu, dönemin gerçekleriyle ilgili bir dizi ilginç ve sanatsal açıdan değerli sanat eserlerini yansıtmıştır. Ulusal besteci okulumuzun temsilcilerinin her zaman döneme uygun ve gerçek olaylarla ilgili konuları tercih ettiği bilinmektedir. Bu açıdan bakıldığında, XX yüzyılın 80'li yılların sonlarından itibaren, diğer sanat dallarında olduğu gibi, Azerbaycan topraklarının işgali, Karabağ bölgesinin işgali, Karabağ`la ilgili konuların müziğin bir çok dallarında ele alınmıştır. Karabağ savaşına adanmış eserler, bestecilerin çalışmalarının önemli bir parçasıdır. Vatanseverlik ruhunun oluşumunda Karabağ ile ilgili çalışmaların rolü özellikle önemlidir. Karabağ temasıyla yazılan eserler, tür açısından çok çeşitlidir: opera, oratorya, senfoni, oda, şarkı, rap ve diğer sanat türleri. Karabağ ile ilgili ilk büyük ölçekli çalışma, şair Teymur Elçin'in eseri üzerine 1989 yılında Vasif Adigözalov tarafından bestelenen oratorya "Karabağ Şikestesi"dir. Bu çalışma hem Azerbaycan'da, hem de kardeş Türkiye'de seslendirilmiş ve büyük ilgi ile karşılanmıştır. Vasif Adigozalov yine askeri-vatansever temasına değindi ve "Karabağ'dan Kara Elleri çekin", solist, koro ve senfoni orkestrası için "Şuşam, laylay" şarkısını ve bir dizi başka eserler yazmıştır. Bestecinin Karabağ üzerine yaptığı çalışmalar arasında "Natavan" operası da zirvede yer aldı. Ünlü besteci Firangiz Alizade'nin Profesör Nargiz Paşayeva'nın librettosundan esinlenerek yazdığı "İntizar" operası (eski adı "Karabağname") Karabağ meselesinin en kanlı sayfası olan Hocalı soykırımın dünya kamusuna taşınmasında önemli bir adım oldu. Karabağ üzerine yazılan eserler arasında Ramiz Mustafayev'in oratoryası "Salatın", "Hakikat seninle", "Azerbaycan" kantatı, Tofig Bahanov'un senfonisi "Karabağ harayı", Agşin Alizade'nin "Ana toprak" odası, Sardar Farajov'un senfonik lövhesi "Matem harayları" ve diğerleri yer alır, bütün eserleri eklersek uzun bir liste oluşturmak mümkündür. Bu farklı üslupları birleştiren unsurlardan biri de Karabağ temasının ifadesidir. Klasik eserlerin yanı sıra modern çağdaş müziğin çeşitli alanlarında Karabağ temasına yapılan müracaatın dikkat çekici olduğu unutulmamalıdır. Bu açıdan bakıldığında, "Deyirman" grubunun "Ya Karabağ ya Ölüm" şarkısı, ulusal rap dünyasında büyük bir devrime neden oldu ve bir tür vatanseverlik ruhunun ifadesinde slogan oldu. Genel olarak Azerbaycanlı bestecilerin eserlerinde Karabağ teması sadece dönemin güncel bir teması değil, aynı zamanda milli bilincin ve modern tarih sahnesinin bir ifadesidir.
